Lezen: Leviticus 19: 9-18
Marcus 12: 28-34
Gemeente
We kennen natuurlijk het begrip “de tien geboden”. Daar wordt meestal aan gedacht als we het hebben over de leer van Mozes. De wij verstaan onder een wet iets anders dan wat de Bijbel er onder verstaat. In de Bijbel gaat het over richtlijnen, richtlijnen die wijzen op de mogelijkheid een samenleving in een volk ook een echt menselijke samenleving te laten zijn. In de eerste vijf boeken van de Bijbel, voor de Joden de Tora, staan wel 613 van die richtlijnen, als bepalingen uit het verbond dat God met het volk had gesloten. Vandaag lezen we er weer een paar. Ze zijn iets anders geformuleerd als de klassieke 10 geboden die we hebben moeten leren. Maar je moet niet stelen, niet liegen en je naaste niet oplichten. Je moet niet zweren als het een leugen betreft. God voor je karretje spannen is wel het laatste wat je moet doen. Iemand beroven en afpersen kan natuurlijk ook niet. Het zijn regels die bij ons zelfs niet genoemd hoeven te worden en die zo ingegroeid zijn in onze samenleving dat ze bijna vanzelf spreken. Maar toch staan ze nauwkeurig beschreven in onze strafwet en bij overtreding kun je een forse straf oplopen. Kennelijk is het nodig en lokt ook ons streven naar meer en mooier overtredingen van deze regels uit.
Dat geldt ook voor de regel over de dagloner, al past die in ons systeem van maand en weeklonen niet meer letterlijk. Maar dat iemand in loondienst wekelijks of maandelijks loon mag ontvangen spreekt weer vanzelf, al gebeurt het niet altijd en is het loon soms fors lager dan afgesproken. Een Arbeidsinspectie is er voor om toezicht te houden en, hoe oud het boek van Leviticus ook is, ze moeten nog regelmatig bekeuringen uitdelen. Pesten mag dus ook niet, een dove vervloeken en een blinde laten vallen zijn duidelijke voorbeelden. Maar rechtspreken moet gebeuren zonder aanziens des persoons zoals dat zo deftig heet.
Het opstoken van mensen tegen iemand kan ook in onze dagen nog wel eens gevaarlijk zijn. Ongefundeerde beschuldigingen kunnen mensen er toe overhalen om geweld tegen iemand te gebruiken. De zucht naar sensatie in sommige nieuwsmedia lokt ook dreigmail en bedreigingen uit. Het is de lasterpraat die je niet moet doen. Als je iets tegen iemand hebt ga dan praten in plaats van geweld te gebruiken. Die regel is zo oud als de Bijbel zouden we bijna kunnen zeggen, maar kijk en luister eens om je heen en je zult beseffen dat die richtlijn, op grote borden als een campagne tegen zinloos geweld nog best dienst kan doen.
Het gedeelte uit Leviticus sluit dan ook af met een samenvatting : Heb je naaste lief als jezelf. Veel mensen denken dat het een aanvulling is die Jezus gegeven heeft op het grote gebod God lief te hebben maar volgens Leviticus van het alle richtlijnen uit het Verbond, dus ook de 10 geboden, samen.
Geloven we nu echt dat het volgen van die 163 richtlijnen een menselijke samenleving kan opleveren. Zelfs schriftgeleerden kunnen met die vraag in de knoop zitten. Ze hadden altijd geleerd dat het inderdaad zat in het nauwkeurig volgen van alle 163 geboden uit de eerste vijf boeken van de Bijbel. Over het hoe en wanneer van het volgen van die richtlijnen waren lange discussies gevoerd. Uiteindelijk zouden er dikke boeken over worden geschreven. Elke denkbare situatie zou worden verkend en elke denkbare interpretatie van de regels zou onder woorden worden gebracht. Die richtlijnen kwamen van God en aangezien niemand gelijk was aan God werd geen van die interpretaties of toepassingen verworpen.
Maar is dat nu ook het geloven in God? Wat is nu het hart van ons geloof, wat is de essentie, waar draait het allemaal om en als je die interpretaties en toepassingen in het heden probeert te plaatsen wat is dan je richtsnoer? Ook daar is een antwoord op. Karen Amstrong, die veel over de Bijbel geschreven heeft en tal van godsdiensten heeft onderzocht, komt met de Gouden Regel : Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doet dat ook een ander niet
Als iedereen dat zou doen dan zou het ogenblikkelijk vrede worden. Dat staat inderdaad ook in de Bijbel. Maar Jezus van Nazareth gaat nog een stap verder. Hij plakt twee geboden aan elkaar, het eerste gebod uit de 10 geboden zoals in het boek Deuteronomium te vinden is en de samenvatting zoals die in het boek Leviticus staat. Het begint zoals in het boek Deuteronomium Mozes vertelt, dat hij begon te preken toen hij het volk de richtlijnen bracht. Hoor Israël, volgens velen de eerste richtlijn. Die oproep klinkt tot op vandaag de dag door. Telkens weer, dag in dag uit en ontelbare keren per dag wordt het volk Israël opgeroepen hier naar te luisteren. En wij mogen meeluisteren, door Jezus van Nazareth mogen we zelfs meedoen.
Het allereerste dat dan gezegd moet worden is dat de God van Israël de enige Heer is. Wie jou ook wat heeft opgedragen of voorgehouden, als het niet van God komt is het van nul en generlei waarde. Want die God moet je immers liefhebben met alles wat in je is, je hart, dus emotioneel, je verstand, dus rationeel, je ziel, dus met je hele persoonlijkheid, maar ook fysiek met al je kracht. Hoe doe je dat dan die God liefhebben? Want een beeld van die God is er niet, een plaats waar hij woont is niet zichtbaar, ja “de hele aarde” zeggen ze: dat is zijn voetenbank.
Daarna komt de samenvatting en in de nieuwe vertaling van de NBV21 komt dat duidelijker uit dan in de vorige vertaling die samenvating is het Heb-Uw-Naaste-Lief-Als-Uzelf.
Belangrijker dan deze twee is er niet. Alles is er op gericht geen andere machten macht en gezag toe te kennen op deze aarde dan alleen de God van Israël en alles wat je dus doet, denkt, voelt, in beweging zet en je kracht nodig heeft is gericht op de naaste, de minste bovenal, de armen, de hongerigen, de gevangenen, de lammen en de blinden, de weduwe en de wees.
Dat is belangrijker dan alle religieuze rituelen. De Schriftgeleerde noemt er een aantal uit zijn tijd, wij hebben andere maar het Koninkrijk van God zit in die eerste twee richtlijnen. Dat is zo glashelder dat je er verder geen vragen bij hoeft te stellen. Het bevrijdt ons van al die machten en krachten in de wereld die ons voor zichzelf willen gebruiken, die geld, eer, roem en genot aan ons willen verdienen en ons af willen houden van de zorg voor de minsten in de wereld. Het richt ons juist op die minsten.
Dat kan en dat mag door Jezus van Nazareth die het ons voorleefde zelfs dwars door de dood heen. Daar mogen we ons vandaag dus ook weer door laten leiden en in beweging zetten. Opstaan dus, ook vandaag zeker voor de mensen die bedreigd wordt met een besmetting met het coronavirus. Ons geloof leert ons dat vaccineren er bij hoort, daarmee bescherm je ook je naaste en hou je van je zelf. Daarin mogen we vandaag ook elkaar steunen. Dan komt die menselijke samenleving want met die Liefde beginnen levert zo veel op dat die zich kan verspreiden tot aan de einden der aarde.
Amen
Preken 
Geef een reactie